Kalaha → angielski, hiszpański, niemiecki, portugalski, włoski.
Kalaha, w krajach angielskojęzycznych również kalah – gra typu mankala autorstwa Williama Juliusa Championa.
Reguły gry
Gra odbywa się na desce z dwoma rzędami dołków, po 6 w każdym rzędzie, - własnym znajdującym się po swojej stronie deski oraz przesiwnika po stronie przeciwnika. Oprócz tego po lewej i prawej stronie znajdują się dwa dołki zwane bazami. Po prawej własna i po lewej przeciwnika. W dołkach (oprócz bazowych) znajduje się z początku po 6 kamieni.
Gracze wykonują ruchy na przemian wg nast. zasad:
- ruchy wykonuje się w kierunku przeciwnym do kierunku ruchu wskazówek zegara;
- gracz wyjmuje wszystkie kamienie z dowolnego dołka w rzędzie własnym, a następnie wkłada po kolei po jednym do kolejnych dołków, poczynając od tego po prawej tego z którego wyjął (również do bazowych);
- jeśli ostatni kamień wpadł do własnej bazy, gracz wykonuje jeszcze jeden ruch. Powtarza się to doputy ostatni kamień nie wpadnie do innego dołka;
- jeśli ostatni kamień wpadł do własnego pustego dołka, gracz bierze wszystkie kamienie z leżącego na przeciw dołka przeciwnika i wkłada je do swojej bazy.
Gra kończy się gdy jeden z graczy nie może wykonać ruchu (wszystkie dołki po jego stronie są puste gdy przypada na niego kolej ruchu). Przeciwnik zbiera resztę kamieni ze swoich dołków i wkłada do swojej bazy. Wygrywa, kto uzbierał więcej kamieni w swej bazie; w przypadku równej ich ilości – remis.
Odmiany
Istnieje cały szereg odmian różniących się liczbą dołków w rzędzie lub liczbą kamieni w dołkach. Również odmiany z różną liczbą kamieni w różnych dołkach.
Literatura
- Anonymus. Kalah: Pit & Pebbles. In: Time Magazine June 14, 1963: 67.
- Anonymus. Kalah recognized as valuable educational Aid - 350 Students participate in Tournament: Kalah sweeps Coolidge School. In: Melrose Free Press December 19, 1963.
- Bell, A. G. Kalah on Atlas. In: Mitchie, D.. Machine Intelligence 3. University Press, Edynburg (Szkocja) 1968, 181-193.
- Brill, R. L. A Project for the Low-Budget Mathematics Laboratory: The Game of Kalah. In: Arithmetic Teacher 1974; 21 (February): 659-661.
- Champion, W. J. Game Board (US D165,634). United States Patent Office (Stany Zjednoczone), Washington DC January 8, 1952.
- Champion, W. J. Game Counter (US 2,720,362). United States Patent Office (Stany Zjednoczone), Washington DC October 11, 1955.
- Champion, W. J. New or old (Brief). Kalah Game Company, Holbrook MA (Stany Zjednoczone) 1970.
- Ching, W. E. Analysis of Kalah. Department of Mathematics, National University of Singapore 2000/2001.
- de La Cruz, R. E., Cage, C. E. & Lian, M.-G. J. Let’s play Mancala and Sungka: Learning Math and social Skills through ancient multicultural Games. In: Teaching Exceptional Children 2000; 32 (3): 38-42.
- Donkers, J., Uiterwijk, J. & Irving, G. Solving Kalah. In: ICGA Journal 2000; 23 (3): 139-147.
- Lehmann, E. Hicke, K. & Juhre, V. Projekt Kalaha: Gesamtdokumentation. Rückert-Oberschule, Berlin (Deutschland) 2000.
- Machatscheck, H. Stein um Stein: Exotik der Brettspiele. Verlag Neues Leben, Berlin (Niemcy) 1984, 69 & 84-87.
- Neumeister, M. Fallbasiertes Lernen von Bewertungsfunktionen (Diplomarbeit). Universität Leipzig, Leipzig (Niemcy), 9. November 1998.
- Oon, W.-C. & Lim, Y.-J. An Investigation on Piece Differential Information in Co-Evolution on Games Using Kalah. In: Proceedings of Congress on Evolutionary Computation 2003; 3: 1632-1638.
- Pok Ai Ling, I. The Game of Kalah. Department of Mathematics, National University of Singapore 2000/2001.
- Reutter, H. African Game teaches Math Strategies to Students. In: Grand Island Independent January 31, 2004.
- Russel, R. Kalah: The Game and the Program. In: Stanford Artificial Intelligence Project, Memo. University of Stanford, Stanford (Stany Zjednoczone) 1964 (Nr. 22).
- Slagle, J. R. & Dixon, J. K. Experiments with the M & N Tree-Searching Program. In: Communications of the ACM 1970; 13 (3): 147-154.
- Zaslavsky, C. Africa counts: Number and Pattern in African Culture. Prindle, Weber & Schmidt, Boston (Stany Zjednoczone) 1974, 328.
Copyright / Prawo autorskie
Tekst ("Kalaha", http://pl.wikipedia.org/wiki/Kalaha) udostępniany na licencji Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. - Historia i autorzy.